Osmanlı dizilerindeki kadın temsili ne kadar gerçekçi?

“`html

Osmanlı Kadınlarının Temsili: Tarih ve Televizyon Dizi İlişkisi

Türkiye’de son yıllarda Osmanlı tarihi konulu televizyon dizilerine olan ilgi giderek artmaktadır.

Bu diziler arasında, Osmanlı’nın kuruluşunu işleyen Diriliş Ertuğrul ve Kuruluş Osman; Kanuni Sultan Süleyman döneminde geçen Muhteşem Yüzyıl ve Kösem Sultan; Osmanlı’nın son dönemlerini ele alan Payitaht: Abdülhamid ve Şakir Paşa Ailesi gibi yapımlar dikkat çekmektedir.

Dizilerin izleyicide tarih merakı uyandırdığı biliniyor. Bu bağlamda, dizilerdeki kadın karakterlerin tarihi gerçeklerle ne ölçüde örtüştüğü ise merak konusu.

Televizyon yapımlarında genellikle güçlü, ailelerine bağlı ya da zaman zaman entrikalara başvuran “Osmanlı kadını” tasviri gerçekte nasıl bir boyuta sahipti? İşte bu sorunun yanıtı önemli bir tartışma konusudur.


1890’da bir Türk kadınının portresi (Sebah & Joaillier stüdyosu)

BBC Türkçe ile görüşen tarihçiler, Osmanlı’nın kuruluşundan Cumhuriyet’in ilanına kadar kadınların toplumsal rollerinin ve görünürlüklerinin zamanla değiştiğine dikkat çekiyor.

Kırsal kesimdeki kadınlar, günlük yaşamda aktif roller üstlenirken, şehir hayatındaki kadınların toplumsal görünürlüğü ise yüzyıllar içinde dönüşüme uğramıştır.

Toplumsal cinsiyet konusundaki çalışmalarıyla bilinen Prof. Fatmagül Berktay, erken Osmanlı döneminde ve 19. yüzyılda kadınların siyasette, ekonomide ve sosyal hayatta etkili olduklarını vurguluyor.

Kadınlar savaşçı mıydı?

Akademisyenler Selinay Yılmazer ile Ozan Aşık, Diriliş Ertuğrul dizisinde kadınların tasvirine yönelik bir analizde, bu kadınları “güçlü”, “korkusuz”, “savaşçı” ve “ailesine bağlı” olarak tanımlıyorlar.

Peki, Osmanlı’nın kuruluş dönemlerinde kadınlar gerçekten savaşlara katılıyor, kılıç kullanıyor ve ata biniyor muydu?

Tarihçiler, bu dizilere esin kaynağı olan kadın figürlerinin toplum içindeki rollerinin abartıldığını, ancak bazı gerçeklik paylarının bulunduğunu ifade ediyorlar.

Anadolu Üniversitesi’nden tarihçi Prof. Dr. Haşim Şahin, Osmanlı’nın kuruluşu ve öncesinde kadının önemli bir rolü olduğuna dikkat çekerek, “Erkek neyse, kadın da odur” ifadesini kullanıyor.

Prof. Şahin, bu duruma dair kanıtların Dede Korkut hikâyelerinde açıkça görüldüğünü, ayrıca 13. ve 15. yüzyıl seyyahlarının bu kadınların aktif rollerine ilişkin bilgileri dikkatli bir şekilde aktardığını belirtiyor.

Ancak bu dönemde dizilerdeki gibi savaşçı kadın imgelerine pek rastlanmadığını kaydediyor. Prof. Şahin, kadınların çoğunlukla savunma savaşlarında yer aldığını, ancak kuruluş döneminde daha çok fetih savaşlarının yapıldığını ifade ediyor.

Nilüfer Hatun’un Rolü

Osmanlı’nın ilk dönemlerinde üst sınıftan kadınlar, sosyal ve siyasi hayatın içinde görünürlerdi.

Prof. Şahin, ikinci Osmanlı padişahı Orhan Gazi’nin eşi Nilüfer Hatun ile ilgili olarak, 1330’larda onu bizzat gören İbn Battuta’nın şu sözlerini aktarıyor:

“Gittiğimde Sultan Orhan, Bursa Sultanı’ydı. Sürekli sefere çıkıyordu. İznik’e geldiğimde orada Nilüfer Hatun vardı ve şehri o yönetiyordu.”

Bu bağlamda, Türk tarihinde kadın hükümdar örnekleri de bulunmaktadır; Saltuklu Melikesi Mama Hatun gibi isimler tarihsel kaynaklarda geçmektedir.

Osmanlı Sarayındaki Harem

Yıldırım Bayezid döneminden itibaren Osmanlı’da özgür kadınlarla evlenme geleneği, haremlerle evlenme sistemine dönüşmüştür.

Prof. Şahin, bu değişimin ardından saraydaki kadınların kapalı bir yaşam sürmeye başladığını ve Valide Sultan tarafından yönetilen Harem’in kendine özgü kuralları olduğunu belirtiyor.

Harem hakkında pek çok anlatım bulunsa da, tarihçiler bu kapalı yaşam tarzının doğruluğunun belirlenmesinin zor olduğunu ifade ediyorlar.


1720’lerde haremde kahve içen kadınlar (Jean-Baptiste Vanmour tablosu)

Rumeli Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Burcu Belli, Osmanlı’da, tıpkı dünyanın diğer yerlerinde olduğu gibi, devletle ilgili kayıtların tutulduğunu, bu sebeple kadınlara dair bilgilerin kısıtlı olduğunu belirtiyor.

Aynı zamanda, Osmanlı sarayında hükümdar eşinin, kız kardeşlerinin ve kızlarının siyasette etkin olduğu bilinmektedir

Ek olarak, saray kadınlarının çeşitli hayır işleri ve inşaat projeleriyle de tanındığı vurgulanıyor.

Sakarya köklü camiler ve hayır kurumları gibi yapılar, bu kadınların tarih sahnesinde kendilerini göstermeleri için bir fırsat yaratmıştır.


1720’lerde bir Türk kadını (Jean Baptiste Vanmour tablosu)

Türkiye’deki popüler tarih dizileri genellikle haremdeki kadınları “entrikacı” olarak betimlemektedir.

Dr. Belli, “İmparatorluğun çökmesi kadınların yönetimle ilişkisiyle açıklanır. Hürrem ve Kösem gibi figürler entrikacı olarak adlandırılır, ancak gerçek şu ki kadınlar daima idarenin içindeydiler” şeklinde konuşuyor.

Kösem Sultan’ın, oğlu Sultan İbrahim tarafından saray dışına gönderildiği, ardından tekrar geri döndüğü de hatırlatılıyor.

Batı ile Karşılaştırma

Prof. Berktay, Osmanlı kadınlarının toplumsal hayatta beklenenden daha aktif olduklarını ifade ediyor.

“Batı’dakilerin aksine, Osmanlı’da kadınlar evlendikten sonra da hukuki olarak varlıklarını sürdürüyordu” diyen Berktay, kadınların mülk edinme haklarına sahip olduğunu ve alım satım yapabildiklerini aktarıyor.

Related Posts

“Senforock Orkestrası” Samsun Kültür Yolu Festivali’nde sahne aldı

“Senforock Orkestrası” Samsun Kültür Yolu Festivali’nde sahne aldı

Tekirdağ’da denize girmek yasak mı? Tekirdağ’da hangi ilçelerde denize girmek yasaklandı? Valilikten önemli duyuru

Tekirdağ’da denize girmek yasaklandı mı sorusu, hava muhalefeti nedeniyle merak konusu oldu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM), Marmara Bölgesi için ’kuvvetli rüzgar’ uyarısında bulunmasın ardından Tekirdağ’ın denizlere kıyısı bulunan ilçelerinde bugün denize girmek yasaklandı. Peki, Tekirdağ’da hangi ilçelerde denize girmek yasaklandı? İşte, merak edilen o ayrıntılar

Ertuğrul Özkök: 40 yıl önce “Sen Ağlama” diyen Sezen, bu sabahtan beri “Sen Ağla” diyor

Ertuğrul Özkök: 40 yıl önce “Sen Ağlama” diyen Sezen, bu sabahtan beri “Sen Ağla” diyor

Lise diplomaları ne zaman verilir? 2025 e-Devlet lise diploması belge sorgulama

Lise diploması ne zaman verilir?” sorusu, milyonlarca vatandaşın gündeminde yer alıyor. 2024-2025 eğitim öğretim yılı karnelerin alınmasıyla birlikte sona erdi. Mezun olan lise öğrencileri ise diplomalarına e-Devlet üzerinden ulaşabilecekler. İşte, e- Devlet mezuniyet belgesi sorgulama ekranı…

Twitter çöktü mü, neden açılmıyor 24 Haziran 2025 son dakika | Twitter (X) dondu mu, ne sorun var? Hata tespit raporu yayınlandı! İşte 24 saatlik güncel veriler

Twitter çöktü mü, X neden açılmıyor, dondu mu ne sorun var? 24 Haziran Salı günü yaşanan sorunlarla birlikte başta belirtilen sorunun cevabı en çok sorgulananlar arasında ilk sırlarda yer alıyor. Hemen belirtelim ki son 24 saat içerisinde büyük bir aksamaya neden olan sorun kaydı kapılmadı. Merak edenler için güncel hata tespit raporunu haberimizde derledik. Peki, Twitter dondu mu, çöktü mü ne sorun var? İşte 24 Haziran Salı Twitter hata tespit raporu…

YKS günü toplu taşıma ücretsiz mi? 21-22 Haziran’da otobüs, metro, metrobüs ücretli mi?

Yüksek Öğretim Kurumları Sınavı (YKS) kapsamındaki sınav 21-22 Haziran tarihlerinde düzenlenecek. Peki, YKS günü toplu taşıma ücretsiz mi? 21-22 Haziran’da otobüs, metro, metrobüs ücretli mi?